Histerektomia to operacyjne usunięcie macicy. Jest jednym z najczęściej wykonywanym zabiegiem operacyjnym w ginekologii, około 60 tyś. operacji rocznie w Polsce. Może byś wykonywany drogą pochwową lub brzuszną (metodą otwartą – laparotomia lub metodą laparoskopową).

Usunięcie macicy może być całkowite lub częściowe, dlatego możemy wyróżnić następujące rodzaje histerektomii:

• histerektomia częściowa, czyli amputacja trzonu macicy – polega na usunięciu trzonu macicy, odcięciu na wysokości cieśni i pozostawieniu szyjki macicy; może być z przydatkami (jajowody+jajniki) lub przeważnie tylko z jajowodami – u kobiet, u których jajniki pozostają czynne, a nie ma innych wskazań do ich usunięcia, pozostawia się jajniki by nadal produkowały estrogeny
• histerectomia całkowita – usunięcie trzonu macicy wraz z szyjką macicy, z lub bez przydatków, analogicznie jak w przypadku amputacji trzonu
• histerectomia radykalna – w czasie operacji usuwa się macicę wraz z szyjką, przydatki, górną część pochwy oraz okoliczne węzły chłonne – operacja wykonywana ze wskazań onkologicznych

Jak do każdej procedury medycznej, tak i do histerektomii potrzebne są wskazania. Najczęściej operacja ta wykonywana jest  w następujących sytuacjach:

• wskazania onkologiczne: rak trzonu macicy(czyli rak endometrium), rak jajnika, rak szyjki macicy- zakres zabiegu zależy od rodzaju i stopnia zaawansowania procesu nowotworowego oraz stanu zdrowia pacjentki
• mięśniaki macicy, łagodny proces nowotworowy dający różne dolegliwości, w przypadku mięśniaków wskazania do operacji są następujące:
  • duże , liczne mięśniaki – nie można ich wyłuszczyć
  • szybkorosnące
  • mięśniaki powodujące obfite krwawienia
  • mięśniaki dające dolegliwości bólowe, np. rosnący w kierunku pęcherza moczowego
  • mięśniaki zmieniające swoją echogeniczność w obrazie usg – rozpad tkanek wewnątrz mięśniaka, pojawienie się przestrzeni płynowej lub tętnicy niskooporowej wewnątrz mięśniaka może świadczyć o rozpoczynającym się procesie przekształcania mięśniaka w mięsaka, wtedy wskazania do zabiegu operacyjnego nie są zależne od wielkości mięśniaka
• zaburzenia statyki narządu rodnego, obniżenie lub wypadanie macicy
• endometrioza, która powoduje długotrwały ból podbrzusza po nieskutecznym leczeniu zachowawczym
• uporczywe krwawienia w przypadku braku skuteczności leczenia zachowawczego

Po zabiegu histerektomii pacjentki przestają miesiączkować. Jeżeli w trakcie zabiegu nie było konieczności usunięcia obu czynnych jajników to żeńskie hormony płciowe są nadal produkowane, a więc u kobiet nie występują objawy przyspieszonego klimakterium, Jeśli zaistniała konieczność usunięcia obu jajników to w zależności od wskazań i przeciwskazań istnieje możliwość suplementacji estrogenów. Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej ma na celu spowolnić procesy osteoporozy, ochronić kobiety przed niedokrwienną chorobą serca oraz zminimalizować dolegliwości towarzyszące klimakterium takie jak nocne poty, uderzenia gorąca czy suchość pochwy.

W większości przypadków w trakcie histerektomii otwartej wykonuje się podwieszenie kikuta szyjki macicy lub kikuta pochwy na więzadłach obłych lub przyszycie go do powięzi mięśni prostych brzucha. Procedura taka zmniejsza ryzyko obniżenia i wypadania szyjki macicy lub pochwy oraz zmniejsza dolegliwości związane z nietrzymaniem moczu a przez to i nawracających infekcji dróg moczowych.

Wiele kobiet kwalifikowanych do zabiegu histerektomii zastanawia się jak operacja wpłynie na ich życie seksualne. Należy  uświadomić Pacjentki, że usunięcie organu jakim jest macica nie jest równoznaczne z wykluczeniem z życia intymnego. Niemniej jednak warto wiedzieć, że u kobiet u których zabieg wiązał się z koniecznością usunięcia aktywnych jajników może nastąpić spadek libido z uwagi na brak produkcji hormonów. Warto wtedy stosować hormonalną terapię zastępczą, która podnosi komfort współżycia. Suplementacja hormonów powinna zmniejszyć problem suchości pochwy, poprawić elastyczność tkanek, sprężystość pochw. Po zabiegach, w czasie których istniała konieczność wycięcia fragmentu sklepienia pochwy doprowadzając do jej skrócenia, to fakt ten  może wpłynąć na zmniejszenie przyjemności odczuwanej z seksu. Warto wówczas wypróbować pozycje, które pozwolą kobiecie na kontrolę głębokości penetracji.

Po zabiegu histerektomii hospitalizacja pacjentek trwa przeważnie do trzech-pięciu dni. Powrót do umiarkowanej aktywności trwa 2-4 tygodni a przeważnie pełna aktywność możliwa po co najmniej 2 miesiącach. Często zaraz po zabiegu może pojawić się niewielkie plamienie/brudzenie, które powinno ustąpić po kilku lub kilkunastu tygodniach. W przypadku nasilenia krwawienia lub innych dolegliwości Pacjentka powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Rutynowa kontrola po operacji powinna się odbyć po 4 tygodniach. Wtedy też omówiony zostanie wynik histopatologiczny z materiału pobranego w czasie operacji. W przypadku operacji onkologicznych ustala się indywidualny schemat wizyt kontrolnych.

Z rozpoczęciem współżycia należy zaczekać około 6-8 tygodni i warto pamiętać, że pierwsze intymne zbliżenia mogą na początku wiązać się z uczuciem dyskomfortu lub niewielkimi dolegliwościami bólowymi, które u większości pań mijają wraz z upływem czasu.

Do około 6 miesięcy po zabiegu histerektomii pacjentki powinny unikać ciężkiej pracy fizycznej,  w tym przede wszystkim podnoszenia przedmiotów cięższych niż 5 kg, aby uniknąć pojawienia się przepukliny, krwotoku lub powikłań jelitowych, zerwania podwieszenia kikuta szyjki macicy z więzadeł obłych lub powięzi.